ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում վերջին դիվանագիտական և օրենսդրական գործողությունները ամրապնդել են միջազգային աջակցությունը տեղահանված հայերի՝ իրենց տներ վերադառնալու իրավունքի համար, ինչը ցույց է տալիս աճող համերաշխություն՝ չնայած տարածաշրջանային կառավարությունների դիմադրությանը:
Վաշինգտոնում Պետդեպարտամենտը պաշտոնապես ուրվագծել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև արդար կարգավորման երեք հիմնական առաջնահերթությունները: Դրանք ներառում են հայերի՝ հայրենիք վերադառնալու իրավունքի ապահովումը, Ադրբեջանում պահվող հայ քաղբանտարկյալների ազատ արձակումն ու հայ քրիստոնեական մշակութային ժառանգության պաշտպանությունը: Այս քայլը ձեռնարկվել է Կոնգրեսի գրեթե 90 անդամների ստորագրած նամակին ի պատասխան, որն արտացոլում է ամերիկահայ համայնքների և նրանց դաշնակիցների կայուն պայքարը:
Առանձին-առանձին, Շվեյցարիայի Ազգային խորհրդի անդամներն մասնակցել են ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների միջոցառմանը՝ խթանելով Շվեյցարիայի գլխավորած խաղաղարար նախաձեռնությունը: Առաջարկությունը կոչ է անում անմիջական բանակցություններ վարել Ադրբեջանի և հայ բնակչության ներկայացուցիչների միջև՝ տեղահանված անձանց համատեղ և անվտանգ վերադարձն ապահովելու բացահայտ նպատակով: Նախաձեռնությունն աջակցություն է ստացել միջազգային իրավաբաններից, որոնք ընդգծում են, որ ցանկացած մշտական կարգավորում պետք է հիմնված լինի մարդու իրավունքների, այլ ոչ թե գեոպոլիտիկական շահերի վրա:
Այս իրադարձությունները ավելի լայն միջազգային միտման մաս են կազմում: Միջազգային դատարանն ավելի վաղ որոշում էր կայացրել, որ Ադրբեջանը պետք է ապահովի տեղահանված հայերի անվտանգ վերադարձը, մինչդեռ Եվրոպական խորհրդարանը և մի շարք երկրների օրենսդրական մարմիններ, այդ թվում՝ Ֆրանսիան և Բելգիան, ընդունել են բանաձևեր՝ հաստատելով նույն սկզբունքը:
Դիտորդները նշում են, որ չնայած Բաքվի պաշտոնական հերքումներին և Երևանից պատասխան քայլերի բացակայությանը, հարցը մնում է միջազգային օրակարգում: Աճող ընկալում կա, որ կայուն խաղաղություն չի կարելի կառուցել էթնիկ զտումների վրա, և որ տեղահանված բնակչության իրավունքները պետք է լինեն ցանկացած կարգավորման կենտրոնում:
